Dot. Statutu Sołectw

Na podstawie sytuacji która wystąpiła w m. Mianowice w 2023 roku, gdy po odwołaniu sołtysa nie było osoby zastępujacej składam interpelację o zmianę § 32 pkt 3 Statutu Sołectw.
Ww. punkt Statutu stanowi, iż wyborów przedterminowych sołtysa nie przeprowadza się, jeżeli do końca kadencji pozostało mniej niż 6 miesięcy. Warto byłoby rozważyć wprowadzenie funkcji osoby pełniącej obowiązki sołtysa
(np. wyznaczanej przez Wójta spośród członków rady sołeckiej) do czasu wyboru nowego sołtysa.
Brak sołtysa przez okres 6 miesięcy powodował duże problemy w funkcjonowaniu naszego sołectwa.
W związku z tym, iż kadencje sołtysów niedawno się rozpoczęły jest to temat długofalowy, ale warto byłoby wyeliminować mozliwość wystąpienia takiego utrudnienia w przyszłości.
Z poważaniem
Anna Formela Radna Gminy Damnica

W dniu 16 stycznia 2025 r. interpelację przekazano Wójtowi Gminy Damnica w celu jej realizacji.

Wójt Gminy Damnica pismem z dnia 20 stycznia 2025 r. udzielił następującej odpowiedzi:
Na podstawie § 20 ust. 6 Regulaminu Pracy Rady Gminy Damnica stanowiącego załącznik nr 4 do Statutu Gminy Damnica przyjętego uchwałą nr III/15/2018 Rady Gminy Damnica z dnia 13 grudnia 2018 r. w sprawie uchwalenia Statutu Gminy Damnica (Dz. Urz. Woj. Pom. z 2019 r., poz. 30 ze zm.), w odpowiedzi na interpelację Pani Anny Formela nr 59/2025 z dnia 15 stycznia 2025 r. w sprawie możliwości zmiany statutów sołectw w zakresie wprowadzenia funkcji osoby pełniącej obowiązki sołtysa, uprzejmie informuję, iż nie ma możliwości prawnych wprowadzenia takich zmian.
Zgodnie z art. 36 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2024 r. poz. 1465 ze zm.), sołtys jest organem wykonawczym sołectwa, wspomaganym przez radę sołecką. Organem uchwałodawczym jest zebranie wiejskie. Zarówno sołtys, jak i członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania. Omawiany przepis wymienia wszystkie organy, jakie działać mogą w sołectwie. Dyspozycja określona w art. 36 ust. 2 cyt. ustawy wskazuje jednocześnie na konieczność zorganizowania tajnych i bezpośrednich wyborów na funkcję sołtysa, a także na zagwarantowanie możliwości ubiegania się o tą funkcję każdemu uprawnionemu mieszkańcowi sołectwa. Brak przepisu rangi ustawowej, w którym istniałaby możliwość powierzenia obowiązków sołtysa np. członkowi rady sołeckiej, wyklucza dopuszczalność takiego rozwiązania, bowiem w sytuacji, o której mowa doszłoby de facto do powstania poza ustawowego organu uzurpującego sobie prawa i obowiązki organu wykonawczego sołectwa. Jeżeli ustawodawca uregulował kwestię dotyczącą podmiotów uprawnionych do wyboru sołtysa i rady sołeckiej, rada gminy nie jest władna do ponownego stanowienia w zakresie regulacji procesu wyborów, a tym bardziej do modyfikacji regulacji ustawowych. Tym samym należy uznać, że rada gminy nie może upoważnić wójta do wyboru osoby, która miałby zastępować organ sołectwa. W rozstrzygnięciu nadzorczym z dnia 6 czerwca 2016 r. nr NK-N.4131.71.37.2016.MG Wojewoda Dolnośląski stwierdził, że „organ stanowiący gminy nie może kreować w statucie jednostki pomocniczej organu zastępczego sołtysa bądź przyznawać radzie sołeckiej kompetencji do powołania osoby będącej takim organem (pełniącej obowiązki sołtysa)”. Analizując treść przepisu art. 36 ustawy o samorządzie gminnym należy zgodzić się z takim stanowiskiem. Co więcej, warto dodać, iż samo funkcjonowanie rady sołeckiej - w sytuacji gdy nie ma osoby sprawującej funkcję sołtysa - jest niewykonalne, gdyż jest to podmiot jedynie wspomagający sołtysa i nie ma samoistnych kompetencji (wyrok NSA z dnia 30 lipca 2024 r. III OSK 2519/22).
Abstrahując od powyższego, chcąc rozwiązać ewentualny problem braku osoby sołtysa, jak również braku możliwości przeprowadzenia wyborów przedterminowych, gdy do końca kadencji pozostało mniej niż 6 miesięcy, warte rozważenia przez Radę Gminy Damnica jest wprowadzenia zmian w statutach sołectw, które nie uzależniałyby trwania kadencji sołtysa od kadencji rady gminy. Wówczas, możliwe byłoby zarządzenie wyborów na sołtysa niezależnie od tego, ile czasu pozostało do końca kadencji rady gminy.

Odpowiedź do Interpelacja (pismo_wojta_gminy_damnica_z_dn_20012025r.pdf)